تغذیه در دیابت نوع 1
در حالت عادی لوزالمعده بر اساس میزان فعالیت بدنی شما و غذایی که میخورید انسولین بدن شما را تنظیم می کند. از آنجایی که در دیابت نوع 1 این فرآیند از کار افتاده است شما باید خود به تنظیم آن بپردازید.
به عنوان یک قاعده کلی تزریق انسولین و فعالیت فیزیکی قند خون را پایین و خوردن غذا آن را بالا میبرد. هدف اصلی شما در برنامه ریزی غذایی در دیابت نوع 1 ایجاد تعادل میان این 3 عامل است تا از این راه بتوانید قندخون خود را تا حد امکان نزدیک به مقدار طبیعی نگه دارید.
مثلا شما می توانید قبل از انجام فعالیت ورزشی به منظور جلوگیری از کاهش قندخون مقداری غذای حاوی کربوهیدرات مصرف کنید و یا از مقدار انسولین تزریقی خود بکاهید. همچنین می توانید در مواقعی که می خواهید غذای بیشتری بخورید(مثلا در مهمانی ها) با افزایش مقدار انسولین خود مانع از بالا رفتن قند خون تان شوید.
به خاطر داشته باشید که تنظیم موارد فوق تنها با اندازه گیری منظم قندخون امکان پذیر است.
در برنامه غذایی دیابت نوع 1 رعایت نکات زیر از اهمیت زیادی برخوردار است:
1 – مصرف وعده های غذایی در فواصل منظم و تقریبا ثابتی از شبانه روز: این امر یکی از مهمترین اصول تغذیه در دیابت است. در این بین مصرف سر وقت میان وعده ها(بین صبحانه و نهار، هنگام عصر، و قبل از خواب) از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا از پایین افتادن قندخون(هیپوگلیسمی) در بین وعده های اصلی غذا و مخصوصا در طول شب که خطر هیپوگلیسمی بیشتر است جلوگیری می کند. این میان وعده ها معمولا از غذاهای حاوی کربوهیدرات مثل نان یا انواع میوه ها تشکیل شده اند. مصرف نان همراه با پنیر بهترین انتخاب برای میان وعده قبل از خواب است زیرا به علت جذب کندتر در روده ها قند خون را به مدت طولانی تری در طول شب بالا نگه می دارد.
2 – ثابت بودن تقریبی ترکیب و مقدار غذا در تمام روزها: این امر بیشتر در مورد کسانی صادق است که مقدار انسولین ثابتی را در طول شبانه روز تزریق می کنند.
3 – درمان صحیح حملات هیپوگلیسمی و جلوگیری از مصرف بیش از حد غذا هنگام بروز حملات
4- مصرف دقیق و حساب شده ی کربوهیدرات ها
تغذیه در دیابت نوع 2
در دیابت نوع 2 لوزالمعده یا به مقدار لازم انسولین ترشح نمی کند و یا انسولین ترشح شده به خوبی قادر نیست اعمال خود را در بدن انجام دهد. در حالت طبیعی بعد از خوردن غذا انسولین خون در مرحله ی اول ابتدا به مقادیر زیادی بالا می رود تا قندخون بعد از غذا را کنترل کند و سپس پایین آمده در یک حد متعادل باقی می ماند تا غلظت پایه ی انسولین در بین وعده های غذا حفظ گردد.
در دیابت نوع 2 مرحله ی اول ترشح انسولین شدیدا مختل می شود. بنابراین ممکن است شما در مصرف بعضی غذاها خصوصا غذاهای حاوی کربوهیدرات محدودیت داشته باشید.
برای آگاهی از اینکه کدام غذاها بیشتر قند خونتان را بالا می برد بهترین راه اندازه گیری قند خون 1-2 ساعت بعد از مصرف غذاست.
بطور کلی در دیابت نوع دو اهداف داشتن رژیم غذایی مناسب شامل کم کردن مقدار کالری مصرفی روزانه، کاهش وزن و پایین آوردن قند، چربی و فشار خون (در صورت وجود) می باشند داشتن فعالیت ورزشی مرتب نیز کمک بسیار زیادی در رسیدن به اهداف بالا می کند.
اقدام اصلی جهت رسیدن به اهداف فوق کاهش میزان مصرف کربو هیدرات ها و چربی ها (خصوصا چربی های حیوانی و گیاهی جامد) می باشد. همچنین بهتر است مصرف غذا به جای آنکه محدود به وعده های اصلی (صبحانه، ناها و شام) و آن هم به مقدار زیاد باشد، به دفعات بیشتر ولی به مقدار کمتر صورت بگیرد.
در این جا نیز مانند دیابت نوع یک مصرف میان وعده ها می تواند بسیار کمک کننده باشد. البته در افراد دیابتی نوع 2 که انسولین با قرص دریافت نمی کنند مصرف سر وقت وعده های غذایی و میان وعده ها و ثابت بودن ترکیب و مقدار غذا نسبت به افراد مبتلا به دیابت نوع یک از اهمیت کمتری بر خوردار است.
شیرین کننده های رژیمی:
مصرف مقادیر حساب شده مواد قندی در افراد مبتلا به دیابت (چه نوع 2 یا 1) تاثیر منفی روی کنترل دیابت آنها نخواهد داشت. با این وجود شیرین کننده های رژیمی نیز می تواند جایگزین مناسب در افرادی باشند که مصرف شیرینی جات در آنها بالاست (مخصوصا کودکان).
دسته ی اول که شامل فروکتوز، سوربیتول و مانیتول می باشند، حاوی کالری ای هستند و بنابر این مصرف آنها باید حساب شده باشد تا منجر به اضافه وزن نگردد. همچنین مصرف زیاد سوربیتون و مانیتول به علت عدم جذب کامل در روده ها موجب اسهال می گردد.
بنابر این قبل از مصرف فرآورده های رژیمی غذایی به برچسب روی آنها که بیانگر ترکیباتشان است دقت کنید.
به طور کلی مصرف این نوع شیرین کننده ها در افراد دیابتی چاغ که دارای چربی خون بالایی نیز هستند توصیه نمی شود.
شیرین کننده های غیر کالری زا مانند ساخارین و آسپارتام دارای هیچ کالاری نیستند و باعث اضافه وزن نیز نمی شوند. قدرت شیرین کنندگی آنها بسیار بیشتر از شکر معمولی می باشد (حدود 200 برابر)
بعضی از این شیرین کنند ها مثل آسپارتام در اثر حرارت زیاد اثر شیرین کنندگی خود را از دست می دهند و بنابر این نمی توان از آنها در کیک پزی استفاده کرد زنان باردار نیز بهتر است از ساخارین استفاده نکنند.
