- مقدمه
- با استفاده از دستگاه تست قندخون می توانید در هر ساعت از شبانه روز از مقدار قند خون مطلع شوید ولی قادر به این پیش بینی نیستید که قند خون شما روی هم رفته طی ماه های گذشته چقدر بالاتر از مقدار طبیعی بوده است.
- آزمایش “هموگلوبینA1C ” دقیقا همین کار را انجام می دهد. این آزمایش بهترین وسیله برای ارزیابی بلند مدت قندخون طی 4-3 ماه اخیر است. مزیت دیگر آزمایش هموگلوبین A1C این است که می توان مشکلاتی مانند قندخون بالای بعد از غذا و یا در طول شب را که گاهی اوقات توسط اندازه گیری با دستگاه تست قندخون تشخیص داده نمی شود، به خوبی شناسایی کند.
-
اساس آزمایش هموگلوبین A1C
- هموگلوبین یکی از پروتئین های داخل گلبول های قرمز است و وظیفه حمل اکسیژن در خون را بر عهده دارد. هموگلوبین نیز مانند تمام پروتئین های دیگر بدن با قندها از جمله گلوکز ترکیب می شود. این ترکیب تا زمانی که گلبول قرمز در خون زنده است(تقریبا 120 روز) پایدار می باشد و این اساس آزمایش هموگلوبین A1C را تشکیل می دهد که هر چقدر میزان قندخون شما در طول 4-3 ماه گذشته بالاتر از حد طبیعی باشد، درصد هموگلوبین A1C خون شما که با گلوکز ترکیب شده نیز بیشتر خواهد بود.
- به عنوان مثال مقدار هموگلوبین A1C بین 6، 7 و 8 درصد به ترتیب بیانگر قندخون mg/dl 120و mg/dl 150 و 180 mg/dl طی 4-3 ماه گذشته است.
- در افراد غیر دیابتی مقدار هموگلوبین A1C که با گلوکز ترکیب شده است، کمتر از 6 درصد می باشد. در افراد مبتلا به دیابت این درصد بر اساس نحوه کنترل دیابت و قندخون متفاوت است.
- در افراد بزرگسال، هموگلوبین A1C کمتر از 7 درصد بیانگر کنترل خوب دیابت می باشد و مقادیر بالای 8 درصد نشان می دهد که شما باید در روش درمان دیابت خود تجدید نظر کنید. بنابر این هدف از درمان موفق دیابت، رساندن مقدار هموگلوبین A1C به کمتر از 7 درصد می باشد.
![]()
مقادیر ایده آل هموگلوبین A1C در سنین مختلف:
- مقدار ایده آل هموگلوبین A1C در سنین مختلف متفاوت است.به عنوان مثال از آنجایی که هر چه مقدار این هموگلوبین پایین تر باشد، احتمال بروز حملات هیپوگلیسمی (پایین افتادن قندخون) نیز بیشتر خواهد بود، در کودکان قبل از سنین دبستان که وجود قندخون پایین برای سلول مغزی در حال رشد خطرناک و مضر است، مقدار ایده آل هموگلوبین A1C نسبت به افراد در سنین بالاتر بیشتر است.
- در ادامه مقادیر ایده آل و هدف هموگلوبین A1C در سنین مختلف آورده شده اند:
| مقادیر ایده آل هموگلوبین A1C در سنین مختلف | |
| بالای 18 سال | کمتر از 7 درصد |
| 18 – 13 سال | کمتر از 7.5 درصد |
| 12 – 6 سال | کمتر از 8 درصد |
| زیر 6 سال | کمتر از 8.5 درصد |
آیا آزمایش هموگلوبین A1C را باید در ساعات مشخصی از روز یا به صورت ناشتا انجام داد؟
- آزمایش هموگلوبین A1C را می توان در هر ساعتی از شبانه روز انجام داد و نیازی به ناشتا بودن نمی باشد. همچنین نتیجه این آزمایش برخلاف آزمایش های شخصی قندخون ارتباطی با نوع تغذیه و فعالیت بدنی و یا وضعیت روحی شما در روز آزمایش ندارد. ولی اگر شما دچار هرگونه کسالت بیماری هستید بهتر است انجام آزمایش هموگلوبین A1C را به روز دیگری موکول کنید. زیرا این احتمال وجود دارد که آزمایش به طور کاذب بالا برود.
در مواقع زیر دفعات اندازه گیری قندخون را بیشتر کنید:
- وقتی که هموگلوبین A1C شما بالاتر از حد نرمال باشد(بیشتر از 7 درصد)
اگر A1C شما بالاست، به احتمال زیاد، چندین نوبت در طول روز قندخون بالایی داشته اید.
- زمانی که پزشک تغییری در داروی شما داده، جهت نتیجه بهتر آزمایش های متعددی لازم است.
- زمانی که در مواد غذایی و فعالیت بدنی تغییر داده اید.
- تغییر در سطح فعالیت های بدنی: قندخون خود را قبل از ورزش و یک تا دو ساعت بعد از ورزش اندازه بگیرید . انتظار می رود بعد از ورزش کردن قندخون افت کند. به یاد داشته باشید که ورزش کردن در حالتی که قندخون بالاتر از 250 هست امکان دارد تا قندخون را بجای پایین آوردن بالاتر هم ببرد.
- تغییر در آنچه که میخورید: قندخون خود را قبل از غذا و دو ساعت بعد از غذا اندازه بگیرید. انتظار می رود که قند بعد از غذا 40 تا 60 واحد بالاتر از قند قبل از غذا باشد. اگر قند خون شما بعد از غذا نسبت به قبل از آن 60 تا، یا بیشتر افزایش یابد، در این صورت یا بیش از اندازه خورده اید و یا نیاز به افزایش در مقدار دوز داروی دیابت دارید. اگر در یک وعده بیش از اندازه معمول غذا خورده اید سعی کنید در وعده بعدی آن را جبران کرده و کمتر بخورید. آگاهی از مقدار نشاسته و قند موجود در غذا که به آن اصطلاحا شمارش واحدهای کربوهیدرات می گوییم در اینجا می تواند کمک بسیاری به شما کند.
- تغییر در داروها: زمانی که برخلاف انتظار شما، قند خونتان در محدوده هدف نباشد، احتمالا دوز داروی شما مناسب نیست، در این موقع اگر شما قرص مصرف می کنید،تنها پزشک می تواند مقدار داروی شما را تغییر دهد.البته عزیزانی که انسولین تزریق می کنند می توانند در صورت دیدن آموزش های لازم مقدار انسولین خود را با توجه به الگوی قند خونشان کم یا زیاد کنند. بخاطر داشته باشید که اضافه کردن مقدار دارو بهتر است به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار گیرد و قبل از آن راه های دیگر از جمله کم کردن مقدار مصرف کربوهیدرات یا افزایش فعالیت بدنی به کار گرفته شوند.
- وقتی از نظر روحی یا جسمی تحت فشار هستید: زمانی که تحت فشار عصبی هستید و یا بیمارید و یا عفونت و جراحی در بدن دارید، اگر خیلی بیمار هستید می بایست هر 3 تا 4 ساعت قند خون خود را اندازه بگیرید و با پزشک خود در تماس باشید. مصرف آب فراوان در این مواقع را فراموش نکنید و همچنین داروهای خوراکی خود را همانند قبل مصرف کنید.
