در این مقاله می پردازیم به پای دیابتی،اختلال عروقی زمینه ساز بروز زخم در پای فرد مبتلا به دیابت،دیابت کنترل نشده با اختلال در عملکرد اعصاب محیطی،درمان زخم پای دیابتی و موارد لازم پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی.
دیابت از بیماری های شایع و ناتوان کننده است که در صورت بی توجهی ممکن است مشکلات جدی برای اندام ها ایجاد کند . یکی از این مشکلات ، زخم های مزمن و مقاوم به درمان است که معمولا در کف پای این بیماران ایجاد و عارضه ” پای دیابتی ” نامیده می شود . “اختلالات اعصاب محیطی” و” کاهش جریان خون اندام “دو پدیده منجر به عارضه پای دیابتی هستند .
اختلال عروقی زمینه ساز بروز زخم در پای فرد مبتلا به دیابت
کف پا دورترین قسمت بدن از قلب است و نسبت به دیگر بافت های بدن خون کمی دریافت می کند و به همین دلیل نیز در هوای سرد “پا ” اولین اندامی است که سرد می شود .
دیابت کنترل نشده در بلند مدت موجب کاهش جریان خون در همه بدن می شود ولی این مشکل در پا بیشتر از سایر اندام بدن ، خود را نشان می دهد و به همین دلیل زخم های ناشی از آسیب های محیطی که به طور معمول در پای همه افراد ایجاد ولی به سرعت خوب می شوند .
در پای افراد دیابتی دیر بهبود می یابد .ازسوی دیگر ، میکروب ها هم زمینه را مساعد دیده و بر روی زخم عفونت ایجاد می کنند .
با کاهش جریان خون پا ، گلبول های سفید هم کمتر به محل زخم رفته و دفاع ایمنی بافت کم می شود . دیابت هم به طور کلی با کاهش دفاع ایمنی بدن موجب گسترش عفونت در زخم و تاخیر در بهبود آن می شود .
دیابت کنترل نشده با اختلال در عملکرد اعصاب محیطی سبب کاهش حس می شود
مشکل دیگر افراد دیابتی ، اختلال در کارکرد اعصاب محیطی است که موجب کم شدن حس لامسه در پای ایشان می شود . این کاهش حس موجب خشکی و ایجاد شکاف هایی بعلت کاهش حس ، کمتر متوجه آسیب های محیطی می شود ؛ مثلا بدون اینکه شیء برنده رفته و زخم شود .
وقتی هم که آسیبی به پوست می رسد ، به علت اختلال در حس درد ، بیمار تا مدتها متوجه آن نمی شود . و این موجب پیشروی عفونت در زخم می شود .
اختلالات اعصاب در پای افراد دیابتی ممکن است در بلند مدت موجب فلج شدن عضلات کف پا و در نتیجه ، تغییر شکل های گوناگون در پا شود . تغییر شکل پا به نوبه خود موجب می شود هنگام راه رفتن به قسمت های خاصی از کف پا فشارهای بیشتری وارد و زمینه بروز زخم فشاری فراهم گردد .
اختلالات بینایی هم که از عوارض دیابت کنترل نشده است ، می تواند به ایجاد این عارضه کمک کند و به این صورت که دید کم از توانایی وارسی پا می کاهد .
تمام این موارد دست به دست هم می دهند تا موجب شوند زخم های شدید و مقاوم به درمان در کف پای فرد دیابتی به وجود آید . حدود 7-5 درصد افراد مبتلا به دیابت دچار زخم پای دیابتی می شوند و در 5- 5/0 درصد ایشان ، این زخم ها در نهایت موجب قطع عضو می گردند .
عفونت کف پای این بیماران در ابتدا محدود به پوست است ولی در صورت بی توجهی بعد از مدتی به بافت های عمقی و استخوان های کف پا هم می رسد . در عفونت پای این بیماران بیش از یک میکروب فعالیت دارد .
زخم های پای افراد دیابتی معمولا بدون درد بوده و در نواحی ای بوجود می آیند که پوست به شدت زخیم شده و پینه بسته باشد . بخش هایی از کف پا نیز که تحت فشار باشند مستعد بروز زخم هستند .
این زخم ها ممکن است با تورم موضعی ، قرمزی و ترشح چرک همراه باشند . به علت فعالیت میکروب های بی هوازی معمولا زخمهای پای فرد دیابتی بسیار بدبو هستند .
گاهی اختلال عروقی و کاهش خون رسانی به پا حتی بدون ایجاد زخم هم موجب از بین رفتن بافت و سیاه شدن به اصطلاح” نکروز ” قسمتی از پا می شود . این نکروز معمولا در انگشتان پا ایجاد می شود .زیر پنجه پا از محل های شایع بروز زخم های دیابتی است .
درمان زخم پای دیابتی
شایان ذکر است که مهم تر از داشتن اطلاعات لازم برای درمان زخم پای دیابتی ، داشتن اطلاعات و اگاهی لازم درباره ی پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی است که با انجام موارد زیر قابل دستیابی می باشد :
موارد لازم پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی
- کنترل قند خون در حد طبیعی
- کنترل چربی خون
- کنترل فشار خون
- کنترل وزن
- قطع مصرف دخانیات
- وارسی پاها( در صورت بروز هرگونه تغییر در پاها ، فورا به پزشک معالج مراجعه کنید! )
- شروع هر نوع درمان در پای دیابتی با کاهش مطلق فشار در ناحیه مشکوک میسر است .
- در صورتی که زخم کوچک باشد پزشک معالج بافت های مرده زخم را برداشته و سپس در روزها و هفته های بعد ، زخم پانسمان می شود تا با کاهش اکید فشار در محل بروز زخم به تدریج بافت جدید در ناحیه تشکیل و زخم بسته شود . این درمان در مواردی که وضعیت عروق پا خوب بوده و مشکل پا بیشتر عصبی است بهترجواب می دهد .
- در زخم های بزرگ و یا در کسانی که پزشک معالج با بررسی های بیشتر متوجه می شود وضعیت عروقی پای آنها نامناسب است لازم است دیابتی بستری شود چون احتمال خطر قطع عضو وجود دارد .
- پس از التیام زخم پای دیابتی مهم ترین موضوع ، ” پیشگیری ثالثیه ” است که به طور کامل در کلاس های آموزشی مورد بحث و آموزش قرار می گیرد .
منبع نوشته : آقای دکتر حامد نقیب محمد آبادی – دانشجوی پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی – فصل نامه علمی پیام دیابت – انجمن دیابت ایران-http://ids.org.ir
منبع محقق : امین جمشیدی – Http://Diabethome.com
کپی از مقاله ترجمه شده با ذکر منبع ترجمه مجاز می باشد.